DESORIËNTATIE IN TIJD EN PLAATS
Dit betekent dat je geen idee meer hebt van tijd en plaats. Dit heeft vooral te maken met het verslechteren van het korte termijn geheugen.
Als je vergeten bent dat je net op de klok hebt gekeken vergeet je ook hoe laat het. Wanneer je vergeten bent dat je net hebt gevraagd waar je bent, ga je dit weer vragen want je bent het antwoord vergeten.
Ook als je net de hoek om ben gelopen en je vergeet waar je net langs bent gegaan, verdwaal je heel snel.
Hoe verder de dementie vordert hoe meer herkenning van tijd en plaats er verdwijnt. Je gaat dan klokkijken zonder te begrijpen hoe laat het is en het komen op plaatsen zonder die te herkennen.
Deze vormen van desoriëntatie kunnen veel stress, angst en boosheid opleveren. Wanneer je het idee hebt perse ergens naar toe te moeten gaan, en dan steeds de weg niet kunnen vinden kan heel beangstigend zijn.
Het idee hebben dat je de kinderen uit school moet halen om half 4, en iedereen zegt dat hoeft niet want ze zijn al getrouwd, word niet begrepen en kan boosheid en paniek veroorzaken.
In het begin van de dementie kan het helpen om op sommige plaatsen duidelijke herkenningspunten aan te brengen, zoals foto’s, namen plaatjes van wc/ badkamer enz.
DESORIËNTATIE IN PERSOON
Ofwel het niet meer herkennen van personen.
Dat is vooral voor familie heel moeilijk.
Het kan zijn dat de herkenning op het zicht er niet meer is, maar mensen met dementie voelen vaak wel de emotionele band die er geweest is.
In die zin “herkennen” ze partner, kinderen enz. wel door middel van die emotionele band. (dit gaat vaak niet op voor mensen met FTD)
Ook zichzelf herkennen ze niet op een foto van nu, soms wel wanneer je een foto laat zien van hun kindertijd.
Dan is gelijk ook duidelijk in welke “tijd”ze zich bevinden in hun beleving.
Vaak worden oude foto’s van ouders wel herkend. Die “plaatjes” zitten het langst nog in hun geheugen. Hoe verder terug in de tijd, hoe meer ze nog herkennen. Tot dit uiteindelijk ook verdwijnt.
Het is goed voor te stellen wanneer je deze verschijnselen van dementie allemaal leest (behandeld in voorgaande blogs) dat dit drastische gevolgen heeft voor het dagelijks leven.
Welke gevolgen zijn er bijvoorbeeld:
- Geen rekening houden met een ander. Hij kan niet meerdere standpunten tegelijk innemen en lijkt daardoor egoïstisch
- Geen begrip voor formele regels. Regels worden niet onthouden. Afspraken maken werkt dus niet.
- Gevolgen van handelen niet overzien, dit kan lijken op impulsief gedrag maar het is in feite het niet overzien van oorzaak en gevolg
- Remmingen verdwijnen
- Geen ziekte inzicht
- Onvermogen tot abstract denken (niet kunnen denken over zaken die je op dat moment niet ziet)
- Omgeving roept allerlei associaties op met het verleden
- Perspectief van de ander kan niet meer ingenomen worden
- Verschuiving van doelgericht naar reflexmatig(bijv. mond gaat pas open wanneer lepel de lippen raakt)
- Motoriek reageert op lichamelijke gewaarwordingen(bijv. lichamelijke onrust bij drukte van omgeving)
- Geen zelf ervaring meer, wel zelfbesef
- Verandering in persoonlijkheid
- Problemen op sociaal gebied
- Angst, boosheid en agressie
Dit was de 5e en laatste blog over de meest voorkomende verschijnselen bij dementie.
In latere blogs hoop ik de verschillende vormen van dementie te behandelen.
© Mariët de Landmeter